De Breekbare Balans / Live XS / 2000

Live XS - 2000
DE BREEKBARE BALANS

tekst: Jos Raats

Voor de Limburgse songsmid Ton Engels draait het maken van liedjes voor een groot deel om balans. Tussen hoofd en hart. Tussen toegankelijk en afwijkend. Tussen rust en herrie. Sinds vijf jaar zingt hij in het dialect van zijn geboortedorp Panningen en op zijn meest recente cd Wermer As Vandaag staat een verzameling sterke songs die de signatuur van een eigenwijze romanticus dragen.

Zijn muzikale sporen verdiende Ton Engels in de band Blowbeat. Volgens de zanger/gitarist een weird bandje, gemodelleerd naar Frank Zappa en King Crimson. In Nederland alleen bekend bij insiders, maar in Duitsland, waar de band tot 1996 vaak speelde, redelijk populair. Engels werd en wordt vooral gedreven door nieuwsgierigheid. ‘Ik wil al vanaf mijn zestiende, toen ik me serieus met muziek ging bezighouden, weten hoe nummers in elkaar zaten.
Wat gebeurt er allemaal en waarom doen ze dat zo? Dat gold voor eclectische bands maar ook voor traditionele singer/songwriters als Bob Dylan, Tom Waits, Ricky Lee Jones, Randy Newman en Joni Mitchell.’ Bang om de muziek daarmee dood te analyseren is Engels nooit geweest. ‘Om je gevoelens uit te kunnen drukken en niet constant in herhaling te vallen heb je toch ook techniek nodig. Voor mij heeft het nooit iets van de magie verloren wanneer ik een nummer uitzocht.’ Deze eigenschap komt hem goed van pas bij zijn werk aan de Tilburgse Rock Academie, waar hij songwriting doceert.’

Magie
De ruime ervaring heeft hem inmiddels geleerd dat je een goed nummer niet kunt afdwingen. Er is zelfs nauwelijks een definitie van te geven. ‘Het enige wat je kunt doen is tijdens het componeren wat valkuilen vermijden, maar het blijft link. Wat geeft een nummer nou die bepaalde aantrekkingskracht of magie? Soms heb je een song met een prachtig akkoordenschema, een schitterende melodie en een knappe tekst en toch denk je na drie keer ‘zet maar af’, terwijl een liedje met een afgezaagd schema, waarover een zanger met een nasaal stemmetje klinkt, keer op keer kan blijven boeien.’ Het enige waar Engels wel van overtuigd is, is dat de melodie het belangrijkst is in een nummer.

Dialect
Al deze kennis en het gevoel zijn terug te vinden op het album Wermer As Vandaag, na Plat de tweede cd waarop Engels in het dialect zingt. De taal van zijn geboortedorp Panningen is volgens de componist verre te verkiezen boven het Engels en het Nederlands. ‘Het dialect haalt de scherpe kantjes van onze taal af. Het is soepeler, ronder en het is al zangerig van zichzelf. Wat me bij veel Nederlandse bands nogal stoort is dat ze vaak Amerikaanser willen klinken dan de Amerikanen. Dan wordt het zo kunstmatig.’
Voor de songwriter zelf geldt dat hij alleen muziek maakt en vertolkt waar hij honderd procent achter staat. Wermer As Vandaag is voor een groot deel op de akoestische gitaar ontstaan, maar de uitwerking van de nummers is zodanig dat de clichés vakkundig worden gemeden. Het is dan ook een eigenzinnige, afwisselende cd, waarop Engels zich een goed en scherp observator toont, die in enkele pennenstreken een prachtig nostalgisch beeld neerzet of een compleet beeld van een relatie geeft. Het afsluitende nummer Karel & Helma, een rake karakterschets van een ingeslapen huwelijk, heeft heel wat reacties bij zijn publiek te weeg gebracht. ‘Sommige mensen voelden zich betrapt. Die kwamen tegen me zeggen dat het leek of ik bij ze naar binnen had staan gluren. Dat is toch een groot compliment.’

Ton Engels geeft met zijn band, bestaande uit Eric Coenen (bas/zang), Cor Mutsers (gitaar/zang) en Arthur Lijten (drums/zang) vanaf 28 oktober zeven concertreeksen van drie optredens die in perron55 in Venlo, het Gemeenschapshuis van Panningen en Café Berlage in Eindhoven worden gehouden. Elke laatste zondag van de maand is het startsein voor een serie waarbij hij steeds een andere gast uitnodigt. Marcel de Groot, Kaz Lux, Bob Fosko, Bertus Borgers staan al op de gastenlijst.

Live data: 28 oktober perron55, Venlo, 31 oktober Gemeenschapshuis, Panningen, 4 november Café Berlage,  indhoven (allen met Marcel de Groot als gast)